Pierwiosnka lekarska (Primula officinalis)
Pierwiosnka lekarska (Primula officinalis) zwana jest też pierwiosnkiem lekarskim lub pierwiosnkiem wiosennym. Charakteryzuje się złocistożółtą barwą kwiatów, które emanują słodkim, miodowym zapachem. Kwiaty te tworzą baldach na wierzchołku łodygi kwiatostanowej, która sięga 10-20cm wysokości i wyrasta z różyczki liści. Zioło te występuje w całej Eurazji z wyjątkiem dalekiej północy. W Polsce można na nią trafić często na niżu i w niższych położeniach górskich.
Korzenie wykopujemy od marca do maja. Po umyciu i rozdrobnieniu, należy je rozłożyć cienką warstwą w miejscach ocienionych. Suszyć w temperaturze nie wyższej niż 40°C. Kwiaty natomiast należy zbierać wraz z kielichami w porze kwitnienia, kwietniu i maju. Suszyć w miejscach ocienionych.
Drugim gatunkiem pierwiosnki jest pierwiosnka wyniosła (Primula eliator). Porasta ona łąki, brzegi lasów, w zaroślach. Na jej długich łodygach znajduje się baldach jasnożółtych kwiatów. Pachną one słabiej niż kwiaty pierwiosnki lekarskiej.
Pierwiosnka wyniosła może być substytutem pierwiosnki lekarskiej, gdyż dorównuje jej właściwościami, jednakże warto pamiętać, iż obydwa te gatunki są chronione w Polsce. Kwiatostany są zbierane w miejscach masowego występowania roślin, na terenach wskazanych przez władze ochrony przyrody, zaś korzenie pozyskuje się tylko z roślin uprawianych.
Istnieje także trzeci gatunek pierwiosnki – pierwiosnka łyszczak (Primula auricula), która podlega bardzo ścisłej ochronie i nie może być zbierana. Występuje w górach i zwana jest przez górali „skalną prymulką”.
Surowiec leczniczy:
Kwiaty, łodyga, korzenie
Właściwości lecznicze:
-
Korzeń
- saponiny trój-terpenowe (z głównym związkiem tej grupy kwasem prymulowym)
- glikozydy fenolowe
- garbniki
- substancje gorzkie
- ślady olejku eterycznego
- sole mineralne
- saponiny i flawonoidy
- witamina C
Kwiaty
Liście
Zastosowanie:
Ponadto pierwiosnka w swym działaniu:
Przegotowując korzenie z miodem uzyskujemy dobrą herbatkę moczopędną, która pomaga w usuwaniu kamieni występujących w pęcherzu moczowym.
W dolegliwościach sercowych znacznie wspomagającym środkiem jest wino z pierwiosnki. Można je zrobić własnoręcznie na wiosnę.
Kuracja pierwiosnkiem zalecana jest osobom palącym i osobom cierpiącym na reumatyzm. Okłady z odwaru zmniejszają obrzęki i bóle, przyśpieszają gojenie ran pooperacyjnych.
Pierwiosnka ma też zastosowanie w sztuce kulinarnej. Jej młode liście (bogate w witaminę C) dodaje się do sałatek lub doprawia się nimi zupy.
Ciekawostka: Młode kwiaty i pędy prymulki, surowe bądź gotowane, wymieszane z zieloną sałatą i cykorią są jedną z ulubionych potraw w Rosji i Wielkiej Brytanii.
UWAGA! Przeciwwskazania do spożycia: skłonność do alergii i choroby przewodu pokarmowego jak choroba wrzodowa czy ostry nieżyt żołądka.
Sposoby przygotowania:
Herbatka:
1 kopiastą łyżeczkę do herbaty kwiatów zaparzyć ¼L wody i pozostawić na krótko do naciągnięcia
Wino na serce:
Butelkę o pojemności 2L napełnić luźno, aż po szyjkę kwiatami pierwiosnki (wrzuca się całe szczyty kwiatostanów) i zalać je naturalnym, białym winem, tak, by przykrywało kwiaty. Butelkę lekko zakorkować i pozostawić na 14 dni w słońcu. Zażywać przy dolegliwościach sercowych od czasu do czasu po jednym łyku (chorzy na serce mogą dziennie wypić 2 łyżki stołowe wina).
Herbatka przeciw bezsenności:
50g kwiatów pierwiosnki, 25 kwiatów lawendy, 10g dziurawca, 15g szyszek chmielu, 5g korzeni kozłka
1 kopiastą łyżeczkę do herbaty tej mieszanki należy zaparzyć gorącą wodą i zostawić na 3 minuty do naciągnięcia. Ciepłą herbatkę pić łykami przed snem.
Herbatka wiosenna:
50g pierwiosnki, 50g młodych pędów dzikiego bzu czarnego (pędy rozwijające się wiosną z pączków) , 15g liści pokrzywy, 15g korzeni mniszka
1 kopiastą łyżeczkę zaparzyć ¼L wody i pozostawić na 3 minuty do naciągnięcia. Pić w ciągu dnia łykami 2 szklanki herbatki, można trochę osłodzić miodem.
Napar z kwiatów dla dzieci:
1kopiastą łyżkę suszu zalać szklanką wrzątku, przykryć, po kwadransie przecedzić i podzielić na trzy porcje. Podawać w ciągu dnia, po jedzeniu, jako środek wykrztuśny, lekko uspokajający, łagodnie nasenny lub na wzmocnienie.
Treben M., Apteka Pana Boga, Warszawa 1992
http://pl.wikipedia.org/wiki/Pierwiosnek_lekarski
http://herbarium.republika.pl/ziola/pierwiosnek-lekarski.html
Galeria
.jpg)
