Szałwia Lekarska (Salvia officinalis)
Szałwia lekarska (Salvia officinalis) to gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego i jest sadzona w ogrodach. Ma wygląd małego krzewu. Jest jedną z najważniejszych i najbardziej znanych roślin leczniczych i przyprawowych. Uprawa szałwii lekarskiej jest możliwa w naszych rodzimych ogródkach. Doskonale przyjmują się sadzonki szałwi sprzedawane w Polsce w marketach. Doskonale czuję się na stanowisku osłoniętym i słonecznym. Wymaga dobrej ziemi i częstego podlewania. Jest roślina wrażliwą na mróz i z tego względu należy przykryć ją przed zimą świerkowymi gałęziami. Osiąga wysokość od 30 do 70 cm. W czasie kwitnienia ma fioletowe kwiaty. Liście są naprzeciwległe, biało owłosione połyskują srebrzyście i mają silny. Roślina wydziela intensywny zapach, który zbliżony jest do kamfory. To pozwala odróżnić odróżnić inne szałwie od szałwii lekarskiej.
O wielkiej mocy leczniczej szałwii lekarskiej świadczy werset pochodzący z około 1300 roku: „Dlaczego człowiek umiera skoro w ogrodzie ,rośnie szałwia?” Sama nazwa odzwierciedla to jakim uznaniem cieszyła się ta roślina już za dawnych czasów. Słowo „Salvia” – pochodzi od łacińskiego „salvare” = leczyć, wyzdrowieć.
Pewna legenda, którą znajdujemy w pięknej książce zielarskiej mówi o tym, że:
„Gdy Matka Boska z Dzieciątkiem musiała uciekać przed Herodem, prosiła wszystkie polne kwiaty o pomoc, ale żaden z nich nie dał jej schronienia. Wtedy zwróciła się do szałwii i stwierdziła, że ona ją ochroni. Schowała się wraz z dzieciątkiem pod grubymi, dającymi osłonę liśćmi. Wysłannicy Heroda przeszli obok, ale jej nie dostrzegli. Gdy niebezpieczeństwo minęło, Matka Boska wyszła z ukrycia i serdecznie przemówiła do szałwii: Od tej chwili aż po wieczne czasy będziesz ulubioną rośliną człowieka. Daję ci moc uzdrawiania ludzi z każdej choroby; ratuj ich od śmierci, tak jak i nas ocaliłaś.”
Od tego czasu szałwia kwitnie by zawsze leczyć i wspomagać człowieka.
Surowiec leczniczy
Surowcem leczniczym są przede wszystkim liście szałwii, które zbierane są w pierwszych dniach maja, w następnym roku uprawy. Zbiór ma miejsce jeszcze zanim rośliny zaczną kwitnąć. Szałwię należy ściąć dość krótko nad ziemią. Najlepiej jest zbierać liście w porze obiadowej, gdyż wtedy roślina zawiera najwięcej olejku eterycznego. Po ścięciu roślina odrasta i można ją ponownie ściąć. Surowiec suszy się w cieniu.
Do celów leczniczych wykorzystywane są też kwiaty szałwii lekarskiej, które używa się najczęściej używa się tylko do płukania gardła lub przygotowuje z nich zdrowotny ocet szałwiowy.
Właściwości lecznicze
– od 2,5 do 3% olejku lotnego, który zawiera m.in. tujon, cyneol, kamforę i pinen.
– garbniki
– flawonoidy
– kwasy organiczne
– gorycze
– duże ilości witaminy B1 (ok. 850 mg%)
– witaminy PP
– karoteny (witaminy A)
– duże ilości witaminy C
Zastosowanie
– stany zapalne
– nieżyty
– stany skurczowe przewodu pokarmowego
– stany zapalne jamy ustnej, gardła, dziąseł
– stany zapalne narządów płciowych i odbytu
– stany zapalne skóry i oczu
– nadmierne pocenie się
– przeciwbakteryjne
– przeciwgrzybicze
– przeciwwirusowe
– pierwotniakobójcze
– przeciwpotne
– przeciwzapalnie
– przeciwropne
– odwadniające
– przeciwbólowe
– lekko uspokajająco
– słabo moczopędnie i żółciopędne
– zmniejsza wydzielanie i produkcję mleka oraz śluzu
– hamuje krwawienia z uszkodzonych naczyń
– zmniejsza stężenie glukozy we krwi
– przyśpiesza gojenie się ran, owrzodzeń, wyprysków i znikanie pryszczy
– przy łojotoku
– łupież tłusty
– ropnie na skórze owłosionej
– trądzik
– na skórę działa antyandrogennie i estrogennie
– na przerost gruczołu krokowego
Częste picie herbatki z szałwii lekarskiej wzmacnia cały organizm zapobiega udarowi mózgu, działa korzystnie przy porażeniach. Obok lawendy szałwia jest jedyną rośliną, która pomaga w potach nocnych. Po prostu leczy ona chorobę, która jest przyczyną tych potów. Dzięki właściwościom wzmacniającym usuwa silne osłabienie towarzyszące tej chorobie.
Wielu lekarzy docenia walory lecznicze szałwii i stosuje ją z dobrym skutkiem w skurczach, chorobach rdzenia kręgowego, przy powiększeniu węzłów chłonnych, a także w drżeniu kończyn.
W przypadku wyżej wymienionych chorób pije się łykami dwie szklanki herbatki dziennie. Herbatka bardzo korzystnie wpływa na chorą wątrobę, usuwa wzdęcia i wszystkie dolegliwości, które związane są z uszkodzeniem wątroby. Oczyszcza też krew, sprzyja usuwaniu śluzu z narządu oddechowego i żołądka, pobudza łaknienie, likwiduje zaburzenia jelitowe i biegunki. Na miejsca pokłute przez owady przykłada się roztarte liście szałwii.
Herbatka z szałwii zalecana jest również do stosowania zewnętrznego przy wszystkich zapaleniach migdałków, rożnych chorobach gardła, ropiejących zębach, zapaleniach gardła i jamy ustnej. Wiele dzieci i osób dorosłych uniknęłoby operacji migdałków gdyby w odpowiednim czasie zastosowano szałwię. Migdałki pełnią funkcję ochronną ponieważ zatrzymują i unieczynniają wiele szkodliwych czynników, które dostają się do nerek gdy brak jest migdałków.
Napar z szałwii pomaga także w wypadku chwiejących się zębów, krwawiących dziąseł, zaniku i owrzodzeniu dziąseł. Robi się płukania naparem lub przykłada zwilżone nim waciki.
Ocet z szałwii stosuje się do nacierań ciała w czasie długotrwałego leżenia w łóżku. To przynosi ulgę i wzmacnia organizm.
Dla osób cierpiących na neurastenię oraz kobiet z chorobami podbrzusza zalecane są półkąpiele w szałwii.
Nie zapominajmy, że szałwia jest podobnie jak tymianek lub cząber nie tylko rośliną leczniczą, ale również przyprawową. Szczypta szałwii na daje się do tłustych potraw jak np. pieczeń wieprzowa, pieczona gęś lub indyk. Również dziczyzna z odrobiną szałwii smakuje lepiej. Ze względów zdrowotnych powinno się dodawać szałwię do serów i sosów ziołowych.
Uwaga: przeciwwskazaniem stosowania szałwii lekarskiej jest: ciąża, laktacja oraz nowotwory pobudzane przez hormony estrogenne.
Sposoby przygotowania
Bierze się 1 czubatą łyżeczkę do herbaty ziół na 1/4 litra wody, zaparza i pozostawia na krótko do naciągnięcia.
Ocet szałwiowy:
Flaszkę napełnia się luźno aż po szyjkę kwiatami szałwii. Zalewa octem naturalnym tak, aby kwiaty były przykryte i flaszkę pozostawia się na 14 dni na słońcu lub w ciepłym miejscu.
Półkąpiel:
Cztery kopiaste garście liści zalewa się na noc zimną wodą. Następnego dnia całość podgrzewa się do wrzenia i ciepły wyciąg dolewa się do wody do kąpieli.
Treben M., Apteka Pana Boga, Warszawa 1992
Gumowska I., Ziółka i my, Warszawa 1984
Internet: www.rozanski.li (Medycyna dawna i współczesna – dr H.Różański – fitoterapia)
Galeria
